Đại biểu Nguyễn Thị Lệ (đoàn Tp.HCM) cho rằng, việc rà soát phương án sắp xếp, xử lý nhà, đất với phương án sử dụng đất của doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, nhiều quy trình, thủ tục, thời gian kéo dài do pháp lý đất đai phức tạp, đặc biệt là việc xác định lợi thế giá trị quyền sử dụng đất đối với đất thuê trả tiền hàng năm, đánh giá thương hiệu quyền sở hữu trí tuệ, giá trị văn hóa lịch sử được quy định tại Nghị định 32 để xác định giá khởi điểm khi thoái vốn nhưng có nhiều cách nghĩ còn khác nhau dẫn đến lúng túng, không thống nhất khi thực hiện.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ đề nghị Bộ trưởng sẽ xử lý những vấn đề này như thế nào và giải pháp trong thời gian tới?

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ (đoàn Tp.HCM).

Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Lệ, số doanh nghiệp thực hiện thoái vốn nhưng thực hiện chưa triệt để. Công tác cổ phần hóa, thoái vốn của một số bộ, ngành, địa phương còn một số hạn chế, đặc biệt liên quan đến đất đai dẫn đến làm thất thoát vốn và tài sản của nhà nước. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết quan điểm khi tham mưu cho Chính phủ các biện pháp trong thời gian tới về vấn đề này?

Đại biểu Nguyễn Thành Công (Đoàn Ninh Bình) cho rằng tình hình cổ phần hóa, thoái vốn thời gian qua cho thấy, công tác xử lý về đất đai gặp nhiều vướng mắc, trong đó có việc xác định thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất, phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhà nước có số lượng nhà, đất lớn nằm trên địa bàn, nhiều địa phương có lịch sử pháp lý đất đai phức tạp.

Đại Nguyễn Thành Công đề nghị Bộ trưởng báo cáo giải trình tính hợp lý của việc gắn phương án xử lý, sắp xếp nhà, đất vào quy trình cổ phần hóa, thoái vốn? Liệu đây có phải là một trong những nguyên nhân chính gây vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn hay không? Đề xuất giải pháp cho vấn đề này?

Phản hồi chất vấn trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thừa nhận, sắp xếp nhà đất là một trong những nút thắt của cổ phần hóa, doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn có quy mô lớn, sở hữu nhiều đất đai.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.

Theo đó, khi trình phương án sắp xếp tài sản công, UBND các tỉnh được giao thẩm quyền phê duyệt phương án, nhưng việc này triển khai rất chậm.

Theo Bộ trưởng, khi trình phương án sắp xếp tài sản công, nhà cửa đất đai của doanh nghiệp Nhà nước, UBND tỉnh phê duyệt phương án, nhưng thực hiện chậm. Năm 2021, chỉ 18 doanh nghiệp được thoái vốn, cổ phần hoá được 4 đơn vị, tổng thu ngân sách hơn 4.200 tỷ đồng. Ông cho rằng cần hoàn thiện thêm khung pháp lý để đẩy nhanh vấn đề này.

Người đứng đầu ngành Tài chính cho biết, dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng lớn đến tình hình thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực, ảnh hưởng đến công tác xác định giá trị doanh nghiệp, lập phương án sử dụng đất để thực hiện cổ phần hóa, triển khai công tác đấu giá phần vốn nhà nước theo quy định. Việc tính giá đất không sát giá thị trường tạo ra thất thoát, tài sản nhà nước, chuyển sang tài sản tư nhân.

Do đó, theo Bộ trưởng, giải pháp trong thời gian tới là, việc chuyển mục đích sử dụng đất, doanh nghiệp sau cổ phần hóa phải tuân thủ quy hoạch, bảo đảm điều kiện, trình tự, thủ tục đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định. Kiên quyết thu hồi đất theo quy định của pháp luật đối với các trường hợp vi phạm.

Đối với việc Nghị định xác định vấn đề là lợi thế thương mại và đưa tiền thuê đất một lần vào giá trị của doanh nghiệp, Bộ trưởng khẳng định, qua các hội thảo, nhiều chuyên gia đánh giá là chưa hợp lý. Bởi đó cũng là đánh giá lợi thế thương mại và theo ước chừng chứ không có tiêu chí chính xác để đánh giá giá trị lợi thế thương mại. Khi đưa vào giá trị của doanh nghiệp, thì hôm nay giá đất cao và ngày mai sẽ rẻ. Do đó, Bộ trưởng nêu rõ sẽ phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành liên quan để trình Chính phủ sửa đổi.

Tuy nhiên, việc chuyển mục đích sử dụng đất, Bộ trưởng cho biết, Nghị quyết 60 năm 2018 không cho doanh nghiệp có nguồn gốc nhà nước sau khi cổ phần hóa không được chuyển mục đích sử dụng đất. Nếu đấy không sử dụng cho sản xuất kinh doanh và không có nhu cầu nữa thì trả cho nhà nước. Khi đó, Nhà nước sẽ đấu giá để thu tiền sử dụng đất hoặc chuyển khu đất đấy cho doanh nghiệp khác, cơ quan khác sử dụng. 

Về vấn đề gắn việc sắp xếp nhà đất vào cổ phần hoá, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, nhà đất là tài sản của nhà nước. Trước đây theo Nghị định 167, bây giờ là Nghị định 67, trước khi chuyển sang phải có sự sắp xếp, phần nào giữ lại, phần nào trả về cho nhà nước và phần nào đưa vào trong giá trị cổ phần hoá hoặc để chuyển giao cho doanh nghiệp cổ phần hoá. Bộ trưởng cho rằng, trước khi cổ phần hoá phải sắp xếp để xác định tính hợp lý sử dụng.

PV