TOD (Transit-Oriented Development) là mô hình đô thị được quy hoạch và phát triển dựa trên định hướng giao thông công cộng. Khu vực triển khai TOD thường được tăng hệ số sử dụng đất và mật độ dân số cao, qua đó thu hút nhu cầu di chuyển tại các đầu mối giao thông chính. Dù đã được áp dụng rộng rãi trên thế giới, tại Việt Nam, TOD vẫn chưa có tiền lệ.

UBND quận Tân Phú đã công bố kế hoạch phát triển khu vực TOD dọc tuyến Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) trong năm 2025. Theo đó, khu đất số I/82A tại phường Tây Thạnh, với diện tích 26 ha, được chọn làm quỹ đất để triển khai mô hình đô thị nén. Khu đất này giáp hai tuyến đường Tây Thạnh và Trường Chinh, chủ yếu là đất trống, một số khu vực đang được sử dụng làm rạp chiếu phim và kho bãi. Theo quy hoạch đã được phê duyệt, khu vực này sẽ phát triển thành khu đô thị nén đa chức năng, kết hợp khai thác không gian ngầm nhằm tối ưu hóa sử dụng đất quanh nhà ga tuyến Metro số 2.

Kế hoạch triển khai chi tiết gồm: hoàn tất đề cương và tổng dự toán trong quý I năm nay; lập đồ án điều chỉnh quy hoạch và trình thẩm định từ quý II; phê duyệt danh mục thu hồi đất và kế hoạch sử dụng đất vào quý III; và từ quý IV, tiến hành bồi thường, hỗ trợ tái định cư, tổ chức đấu giá để lựa chọn nhà đầu tư và bắt đầu xây dựng.

Tp.HCM chuẩn bị đấu giá khu đất 26 ha phát triển khu đô thị TOD gần Metro số 2.

Theo lộ trình của UBND Tp.HCM, trong vòng 10 năm tới, thành phố dự kiến hoàn thiện 355 km đường sắt đô thị và phát triển TOD tại 11 vị trí dọc các tuyến metro. Riêng tuyến Metro số 2 sẽ triển khai mô hình TOD trên ba khu đất lớn: Trung tâm Triển lãm và Thể dục thể thao quận Tân Bình (5,1 ha), khu đất I/82A Tây Thạnh tại quận Tân Phú (26 ha) và khu đất C300 giữa quận 10 và quận Tân Bình (gần 41 ha).

Trong giai đoạn 2025-2026, Tp.HCM lên kế hoạch phát triển TOD tại 9 vị trí dọc các dự án giao thông trọng điểm như Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), Metro số 2 và Vành đai 3. Vị trí lớn nhất có diện tích hơn 389 ha ở xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn, trong khi vị trí nhỏ nhất là Trung tâm Triển lãm và Thể dục thể thao quận Tân Bình, với diện tích khoảng 5,1 ha.

Theo Sở Xây dựng, Tp.HCM hiện có khoảng 64.000 ha đất có tiềm năng phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng. Trong số này, khoảng 32.000 ha là đất nông nghiệp, đất trống; 9.000 ha là đất công nghiệp hoặc đất chuyển đổi chức năng; và 23.000 ha là đất đô thị cần cải tạo hoặc chuyển đổi để phát triển TOD.

Với việc đẩy mạnh phát triển TOD, Tp.HCM không chỉ tối ưu hóa quỹ đất mà còn kỳ vọng hình thành những đô thị hiện đại, đa chức năng, phục vụ nhu cầu sống và làm việc của người dân quanh các trục giao thông chính. Điều này không chỉ thúc đẩy giao thông công cộng mà còn góp phần giảm tải áp lực giao thông, cải thiện môi trường và nâng cao chất lượng sống đô thị.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, thành phố cần đảm bảo quá trình quy hoạch và triển khai diễn ra đồng bộ, minh bạch, cùng với sự tham gia tích cực của các bên liên quan, đặc biệt là sự đồng thuận của người dân trong khu vực. TOD sẽ là bước tiến quan trọng trong chiến lược phát triển đô thị bền vững, đồng thời khẳng định vai trò của Tp.HCM là đô thị đầu tàu về kinh tế và đổi mới tại Việt Nam.