Chiều 31/10, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đã có giải trình về một số vấn đề liên quan đến ý kiến của các đại biểu quốc hội về thực hành tiết kiệm chống lãng phí.

Theo Bộ trưởng, đất nước ta hiện nay là đất nước đang phát triển và đổi mới một cách mạnh mẽ. Cho nên vấn đề quy định của pháp luật thường đi sau thực tiễn và như vậy cần thiết phải được hoàn thiện một cách kịp thời và rất nhanh chóng, tạo đà cho việc phát triển và là nền tảng cho việc tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Bộ trưởng mong Quốc hội hết sức thấu hiểu, chia sẻ và giúp đỡ, hỗ trợ Chính phủ để hoàn thiện pháp luật một cách nhanh nhất, tạo ra 1 đường băng để cho kinh tế phát triển.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc.

Theo Bộ trưởng, thực hành tiết kiệm có phạm vi rộng, liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều địa phương và nhiều đơn vị, cho nên quy định pháp luật, văn bản quy phạm pháp luật cần phải được hoàn thiện, rồi vấn đề về thực hành, về giải pháp quản trị, điều hành, về trách nhiệm của cơ quan quản lý và giải quyết những vấn đề do lịch sử để lại.

Bộ trưởng dẫn chứng, Luật Đầu tư công quy định quả trứng và con gà, con gà có trước hay quả trứng có trước, chính điều này cũng tác động đến tại sao giải ngân chậm, chậm tiến độ, điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần hay các vấn đề liên quan.

Cụ thể, trong Luật Đầu tư công quy định: "Dự án đầu tư phải được phê duyệt trước ngày 30/10 thì mới được bố trí vốn đầu tư công". Luật Đầu tư công cũng quy định phải bố trí vốn thì mới lập được dự án và thiết kế. Mà chưa có vốn thì không lập được dự án, không lập được dự án lại đòi hỏi có dự án mới được vay vốn. Cho nên, khi được vay vốn rồi thì bắt đầu mới lập dự án mất một năm, đền bù giải phóng mặt bằng mất một năm nữa, có khi mất 2 năm chưa giải ngân được.

Bộ trưởng cho rằng trong đầu tư công quy định đền bù, giải phóng mặt bằng trong dự án đầu tư. Tuy nhiên, chúng ta có thể đưa vào trong dự án đầu tư nhưng tách riêng phần giải phóng mặt bằng thành một tiểu dự án thì đi trước một bước. Còn lại phần xây lắp là một dự án riêng để giải phóng mặt bằng xong sau khi đấu thầu, lúc đấy nhà thầu sẽ nhận mặt bằng và thi công ngay. Với cách làm đó, chúng ta vừa có khối lượng, vừa giải ngân được, tránh hiện tượng hiện nay khi ký hợp đồng xong, chưa có mặt bằng để thi công thì đồng tiền đấy có khi lại đi vào bất động sản, có khi lại đi vào chứng khoán hoặc đi vào chỗ khác khi chúng ta cho nhà thầu ứng tiền.

Cùng với đó, Bộ trưởng cũng cho rằng cần phải sửa việc tách giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư, giống như dự án nhóm A mà vừa rồi Quốc hội đã quyết định. Theo Bộ trưởng, có đại biểu phát biểu trong Luật Đầu tư công quy định tiền sửa chữa các công trình, như nhà ở, đường xá, xe đều phải đưa vào trong Luật Đầu tư công, có nghĩa phải được ghi vào vốn của đầu tư công mới được triển khai. Vậy gần như các cơ quan, đơn vị rất bế tắc. Khi nhà bị hỏng, nhà bị sập, hàng rào sập cần phải xây lại, không có vốn thì rất bí. Muốn thay một bong bóng đèn của thiết bị bệnh viện cũng phải lập dự án.

“Chúng tôi thấy rất ách tắc trong Luật Đầu tư công, cho nên chúng tôi đã lấy ý kiến của 84 bộ, ngành, tức là gồm có 63 địa phương và lấy ý kiến của 21 bộ, ngành thì có 83 ý kiến đồng ý, một bộ, ngành không đồng ý. Chúng tôi đề nghị dưới 15 tỷ về vấn đề sửa chữa các công trình kiến trúc, nhà cửa… không phải thực hiện Luật Đầu tư công để trình Quốc hội kỳ này, mong Quốc hội chia sẻ và ủng hộ”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, theo người đứng đầu ngành Tài chính, trong Luật Đất đai về vấn đề chậm tiến độ, thu hồi đất khó là vì ta nói thu hồi nhưng thu hồi không dễ. Bởi vì, sau khi có quyết định thu hồi thì cơ chế đền bù hay bồi thường cho những nhà đầu tư đã đầu tư trên đất như thế nào. Hiện nay những quyết định thu hồi ấy chỉ nằm ở trên giấy, không triển khai được ở thực địa. Đây là một vấn đề cần phải có cơ chế.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cũng băng khoăn những dự án đang còn dang dở như thanh tra, kiểm tra hoặc kiểm toán có những vướng mắc về mặt thủ tục thì giải quyết như thế nào?

Lấy dẫn chứng cụ thể về dự án BT, theo Bộ trưởng dự án BT triển khai rất lâu, bắt đầu từ năm 2007 -2009 đã có Nghị định 108, năm 2010 có Nghị định 71, năm 2015 có Nghị định 15 và năm 2019 có Nghị định 69 quy định BT. Tuy nhiên, hiện có nhiều quan điểm cho nên những dự án BT cũng bị chững lại. BT thì được lấy tài sản công hay lấy đất đai để khấu trừ, nhưng bây giờ lật trở lại thì Luật Đất đai quy định đất phải đấu thầu. Như vậy, phải đấu thầu bên công trình và phải đấu thầu bên đất đai, như thế không đúng với nghị định xuyên suốt cả một thời kỳ.

“Cho nên cũng cần phải có một quy định ở một cấp luật cao nhất để khẳng định việc này xuyên suốt và giải phóng một nguồn lực hết sức lớn thì chúng ta mới có thể chống được lạm phát, chống được suy thoái kinh tế và tăng trưởng”, Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định.

An Nhiên