I. Đất công ích là gì?

Đất công ích hay còn gọi là đất công ích 5%

Theo quy định Luật đất đai, đất chia thành 3 nhóm chính là đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp và nhóm đất chưa sử dụng. Trong đó, đất công ích hay đất công ích 5% là quỹ đất nông nghiệp được lấy từ đất trồng cây lâu năm, cây hàng năm hoặc đất nuôi trồng thủy sản để phục vụ nhu cầu công ích của địa phương. 

Đất công ích thực chất là do hợp tác xã trích 5% quỹ đất hợp tác xã hoặc của các hộ gia đình nhằm phục vụ mục đích phát triển kinh tế – xã hội, phục vụ lợi ích của một cộng đồng nhất định theo địa phương. Thông thường, mỗi đơn vị hành chính sẽ tạo lập một quỹ đất công ích phục vụ các sự kiện xã hội, văn hóa của địa phương. 

II. Cơ sở để xác định đất công ích là gì? 

Đất công ích được sử dụng xây dựng các công trình công cộng tại thị trấn, phường, xã

– Đặc điểm nhận biết đất nông nghiệp dùng vào mục đích công ích của địa phương được xác định như sau: 

+ Là các công trình công cộng xây dựng tại thị trấn, phường, xã như: công trình văn hóa, giáo dục, y tế, khu vui chơi, thể dục thể thao, nghĩa trang hoặc các công trình khác theo quy định của UBND cấp tỉnh.

+ Là đất dùng để bồi thường cho người có đất bị thu hồi để xây dựng các công trình phục vụ cộng đồng theo quy định.

+ Đất xây dựng nhà tình thương, nhà tình nghĩa. 

Diện tích đất chưa sử dụng được cấp cho mỗi hộ gia đình, cá nhân thuê để nuôi trồng thủy sản và sản xuất nông nghiệp. Thời hạn cho thuê không quá 05 năm. 

Số tiền cho thuê đất công ích sẽ nộp vào ngân sách Nhà nước do UBND quản lý và sử dụng vào mục đích công ích của địa phương theo đúng quy định pháp luật. 

III. Quy định sử dụng đất công ích

1. Quy định xử phạt xây nhà và chuyển nhượng trên đất công ích 

Xây nhà trên đất công ích sẽ bị xử phạt từ 1 đến 2 triệu đồng

Theo quy định của pháp luật, đất công ích là quỹ đất dự phòng của thị trấn, phường, xã sử dụng vào mục đích cộng đồng. Đất công ích được UBND cấp xã nơi có đất quản lý và tiến hành cho thuê. Người dân thuê quỹ đất nông nghiệp này chỉ được phép nuôi trồng thủy sản, sản xuất nông nghiệp dưới hình thức đấu giá và không được phép xây dựng nhà ở. 

Nếu người sử dụng cố tình xây nhà trên đất công ích sẽ bị phạt từ 1 đến 2 triệu đồng và phải khôi phục lại tình trạng ban đầu theo đúng quy định của pháp luật. Trường hợp đối tượng vi phạm không thực hiện đúng quy định sẽ bị cưỡng chế phá dỡ nhà và chịu toàn bộ chi phí cho việc phá dỡ. Theo quy định tại Điều 174 Luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017: Người dùng đất công ích vào mục đích chuyển nhượng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội danh “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. 

2. Đất công ích có được cấp Sổ đỏ hay không?

Theo đúng quy định đất công ích không được cấp sổ đỏ

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 19 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai: Người đang quản lý, sử dụng đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn sẽ không được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Điều này có nghĩa rằng đất công ích sẽ không được cấp sổ đỏ.

Sau khi thời hạn sử dụng đất công ích kết thúc, người sử dụng chỉ có thể lên UBND xã, phường để làm thủ tục xin phép được tiếp tục sử dụng diện tích đất này. Trong trường hợp diện tích đất hiện không còn thuộc diện tích đất công ích và có thể chứng minh đã sử dụng ổn định, lâu dài, không có tranh chấp thì người sử dụng được phép làm hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.