Các tuyến đường sắt đô thị là một phần hạ tầng quan trọng tạo nên bộ mặt của đô thị hiện đại, là trục giao thông chính kết nối trung tâm thành phố với ngoại ô và các đô thị vệ tinh.

Với dân số khoảng 10 triêu người và tỉ lệ tăng xấp xỉ 2%/ năm, các cụm đô thị đang tăng nhanh chưa có sự liên lạc liền mạch trong khi hệ thống giao thông công cộng chưa phát triển, các tuyến metro thực sự là những dự án đầu tư hấp dẫn.

Nhà đầu tư nước ngoài quan tâm tới các tuyến metro tại TPHCM vì tiềm năng lớn từ các dự án, đồng thời TPHCM cũng tạo điều kiện để phát triển các khu đất dọc theo tuyến Metro - Ông Lê Nguyễn Minh Quang, trưởng ban quản lý dự án đường sắt đô thị TPHCM nhận định.

"Trước đây, chúng tôi đã đầu tư vào ngành may mặc, chế biến nông sản... ở Việt Nam, nhưng giờ chúng tôi bắt đầu chú ý vào hạ tầng, nhất là các dự án metro", bà Tina Phan, giám đốc khu vực Đông Dương tại cục xúc tiến mậu dịch Hong Kong nói ở hội nghị đầu tư vào TPHCM diễn ra ngày 11.10.

Tuy nhiên, nhà đầu tư nước ngoài khá lo ngại vì Việt Nam vẫn loay hoay trong việc phân bổ vốn dù dự án metro số 1 đã nhận được đủ vốn đầu tư từ chính phủ Nhật Bản. Nhà đầu tư ở các lĩnh vực khác muốn xây nhà máy nhưng đang chờ tiến độ của metro để quyết định việc rót vốn.

Lãnh đạo ban quản lý dự án metro tại TPHCM nhận định rằng nếu không làm tốt việc giải ngân vốn cho tuyến metro số 1 và thực hiện đúng tiến độ thì các nhà đầu tư sẽ không muốn làm.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục mời gọi và tìm mọi cách để các nhà đầu tư tư nhân quan tâm đầu tư vào các tuyến metro TPHCM", ông Quang nói bên lề hội nghị xúc tiến đầu tư vào TPHCM.

Tuyến metro duy nhất tại TPHCM đang được tiến hành thi công là metro số 1, từ Bến Thành đi Suối Tiên, dự kiến sẽ đi vào hoạt động năm 2020. Dự án hiện đang gặp nhiều khó khăn do phân bổ vốn chậm từ Trung ương. Tp.HCM đã tạm ứng vốn để đầu tư.

Hiện dự án đã hoàn thành khoảng 40% tiến độ. Dự kiến vào ngày 24.10 sẽ lắp đặt đường ray đầu tiên của đoạn đi trên cao, trong khi robot cũng sẽ hoàn tất đào ngầm đoạn từ Ba Son tới Nhà hát thành phố dài 800 mét dự kiến vào cuối tháng này. Trên website chính thức, Ban quản lý dự án metro TPHCM đã bắt đầu chào bán các gói quảng cáo lắp đặt dọc tuyến metro số 1.

Dù tuyến metro số 1 gặp khó khăn do chậm giải ngân vốn như vậy, nhưng nhà đầu tư nước ngoài vẫn quan tâm tới cơ hội đầu tư vào các tuyến metro khác.

Trao đổi với Forbes Việt Nam, ông Quang cho biết tập đoàn Hàn Quốc Samsung đang quan tâm đầu tư tuyến metro số 4, từ quận 12 đi khu đô thị Hiệp Phước, Nhà Bè. Đây là dự án có tổng vốn đầu tư 4,57 tỉ đô la Mỹ.

Ngoài Samsung, một công ty Hàn Quốc khác là GS E&C cũng có mong muốn được tham gia nghiên cứu đoạn tuyến từ Bến Thành đến Hiệp Phước của dự án này. Ngân hàng xuất nhập khẩu Hàn Quốc (KEXIM) dự kiến sẽ hỗ trợ kỹ thuật để nghiên cứu dự án. Theo ông Quang, dự án còn nhận được sự quan tâm của chính phủ Nga và các nhà đầu tư Hong Kong.

Với tuyến metro số 5, từ ngã tư Bảy Hiền đi bến xe Cần Giuộc mới, cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA) đang thực hiện nghiên cứu tiền khả thi cho dự án, trong khi công ty Lotte E&C của Hàn Quốc đang nghiên cứu đoạn từ ga đại học y dược đến bến xe Cần Giuộc mới theo hình thức hợp tác công tư (PPP).

Hiện chưa có dự án metro nào được đầu tư theo hình thức tư nhân nhưng Tp.HCM sẽ hướng tới hình thức này. Các dự án đang nghiên cứu có thể hợp tác công tư (PPP) như xây dựng-vận hành-chuyển giao (BOT) hoặc xây dựng-cho thuê-chuyển giao (BLT).

Điều nhà đầu tư tư nhân quan tâm, theo ông Quang, là cơ chế giải quyết các thủ tục, nguồn vốn đối ứng của thành phố và khả năng giải phóng mặt bằng.

TPHCM đang lên kế hoạch xây dựng 8 tuyến Metro và 3 tuyến đường sắt một ray trên địa bàn với tổng chiều dài 219,25 km.

Các dự án được kỳ vọng sẽ giải quyết tình trạng giao thông ách tắc và cải thiện bộ mặt đô thị TPHCM.